5 najpopularniejszych chorób ryb akwariowych - przyczyny, objawy, leczenie

Prowadzenie akwarium to więcej niż hobby. To codzienna troska o żywy ekosystem. Każdy, kto opiekuje się rybami, wie, ile radości może dać obserwowanie ich życia. Niestety, nawet w najlepiej zadbanym akwarium mogą pojawić się choroby. Ważne jest jednak, aby umieć je szybko rozpoznać i wiedzieć, jak reagować. Dzisiaj opowiemy o pięciu najczęstszych chorobach ryb akwariowych. Dowiesz się, na co zwrócić uwagę, jakie objawy powinny Cię zaniepokoić i jak możesz pomóc swoim rybom wrócić do zdrowia. Ospa rybia, pleśniawka, martwica płetw, puchlina wodna i choroba aksamitna — brzmi poważnie, ale spokojnie, wszystko wyjaśnimy krok po kroku.

Ospa rybia - co ją powoduje?

Ospa rybia, nazywana też ichtioftiriozą, to najczęstsza ze wszystkich chorób akwariowych. Jej przyczyną jest pasożyt atakujący skórę, płetwy i skrzela ryb. Najczęściej wprowadzany jest do akwarium wraz z nowymi, zainfekowanymi rybami, lub przez użycie roślin czy ozdób z zarażonego zbiornika. Szczególnie dobrze rozwija się przy spadku odporności ryb i przy nagłych zmianach parametrów wody. Pierwszym z objawów są charakterystyczne białe plamki na ciele i płetwach ryby. Niedługo potem ryba staje się apatyczna i traci apetyt. Często także ociera się o ozdoby akwariowe, czy podłoże. W przypadku zaawansowanej ospy, występują problemy z oddychaniem i osłabienie organizmu. Leczenie wymaga szybkiej reakcji. Popularne są specjalne preparaty dostępne w sklepach akwarystycznych, które zwalczają pasożyta. Dodatkowo, warto także podnieść temperaturę wody na czas kuracji. Ważne jest także zadbanie o czystość wody w zbiorniku. Przy ospie leczy się całe akwarium, nie tylko zarażone ryby, także odizolowanie ich do osobnego zbiornika nie ma sensu.

Na zdjęciu: Brzanka siatkowana z objawami białych punktów spowodowanych kulorzęskiem (Ichthyophthirius multifiliis), znanej również jako ospa rybia.

Pleśniawka - jak ją leczyć?

Pleśniawka ryb, zwana także grzybicą, wywoływana jest przez grzyby naturalnie obecne w środowisku wodnym. Zaczynają one atakować ryby w momencie, gdy ich układ odpornościowy jest osłabiony. Do takich przypadków należą uszkodzenia mechaniczne, zadrapania, stres związany ze słabymi warunkami bytowymi lub wcześniejsze infekcje bakteryjne. Obniżona jakość wody, nagłe zmiany temperatury czy przenoszenie ryb między zbiornikami mogą także zwiększyć ryzyko zachorowań. Objawy pleśniawki są charakterystyczne. Na skórze i płetwach pojawia się biały, puszysty nalot przypominający watę lub filc. Wraz z rozwojem choroby, nalot ten może przybierać szary lub zielonkawy odcień. Oznacza to, że w nalocie tym zasiedliły się kolejne mikroorganizmy. Choroba ta prowadzi do osłabienia, zmniejszenia apetytu i zmniejszonej aktywności. Ostatecznie może prowadzić do śmierci ryby. Leczenie polega na poprawie warunków wodnych, a także na stosowaniu specjalistycznych preparatów przeciwgrzybiczych. Kąpiele lecznicze można ponawiać aż do wyleczenia ryby. Stosować można także miejscowe leczenie polegające na nakładaniu bardziej stężonego roztworu bezpośrednio na nalot przy ciele ryby. Wykonywać to można na przykład pędzelkiem, jednak ważne jest, aby unikać kontaktu preparatu ze skórą ryby. Szybka reakcja daje szanse na pełne wyleczenie naszych podopiecznych.

Na zdjęciu: Żałobniczka czerwona weloniasta z infekcją grzybiczą (pleśniawką)

Martwica płetw - jakie są objawy?

Martwica płetw to poważna choroba, powodowana przez bakterie, które rozwijają się w brudnej wodzie, przy wysokim poziomie zanieczyszczeń organicznych lub w wyniku agresji między rybami. Stres, niewłaściwe odżywianie oraz nagłe zmiany temperatury również sprzyjają rozwojowi choroby. Zazwyczaj zaczyna się od niewielkich uszkodzeń płetw, które w krótkim czasie zaczynają się strzępić i rozkładać. Objawy martwicy łatwo poznać. Płetwy wyglądają na postrzępione, jakby były poszarpane lub nadgryzione. W miarę postępu choroby może pojawiać się zaczerwienienie u nasady płetw, a w cięższych przypadkach zmiany te rozprzestrzeniają się na ciało ryby, powodując głębokie owrzodzenia i ubytki w tkankach. Leczenie polega na szybkim poprawieniu warunków w akwarium. Zaleca się częste wymiany wody oraz zastosowanie antybakteryjnych preparatów leczniczych. W niektórych przypadkach konieczne jest odizolowanie chorej ryby i leczenie jej w osobnym zbiorniku.

Na zdjęciu widoczna jest ryba morska z rodziny ustniczkowatych (angelfish). Płetwa ogonowa wykazuje klasyczne objawy martwicy płetw – postrzępione brzegi, ubytki oraz biały nalot wskazujący na wtórne nadkażenie grzybicze.

Posocznica - jak jej zapobiec?

Posocznica, to jedna z najbardziej poważnych chorób ryb, która niezauważona często prowadzi do śmierci ryby. Puchlina wodna to w zasadzie nie choroba sama w sobie, a zespół objawów, które wskazują na zaburzenia wewnętrzne, najczęściej spowodowane zakażeniem bakteryjnym. Bakterie, korzystając z osłabienia odporności ryby, atakują narządy wewnętrzne. To prowadzi do niewydolności tych narządów oraz gromadzenia się wody w ciele ryby. Najbardziej charakterystycznym objawem jest opuchlizna ryby. Jej ciało wydaje się nabrzmiałe, a łuski zaczynają odstawać od ciała. Ryba dosłownie zaczyna przypominać szyszkę. Często dochodzi także do wytrzeszczu oczu, braku apetytu i trudności w pływaniu. Objawy nasilają się bardzo szybko. Leczenie posocznicy jest trudne i, niestety, rzadko się udaje. Wymaga ono natychmiastowego odizolowania chorej ryby i zastosowania kąpieli w silnych lekach antybakteryjnych. Najważniejsze jest szybkie działanie, gdyż objawy widoczne gołym okiem pojawiają się tak naprawdę w końcowych stadiach choroby. O wiele łatwiej jest dbać o profilaktykę, zapewniając rybom dobre warunki wodne i nie narażając ich na stres. To z pewnością zapewni im dobrze działający układ odpornościowy.

Na zdjęciu zbliżenie na ciało bojownika, który padł z powodu puchliny wodnej, czyli tzw. posocznicy, wywołanej przez bakterie, powodujące problemy w narządach trawiennych ryby.

Oodinioza - jak ją rozpoznać?

Oodinioza, znana również jako choroba aksamitna, to groźna choroba pasożytnicza ryb akwariowych, wywoływana przez pierwotniaki z rodzaju Oodinium. Pasożyty te atakują skórę i skrzela ryb, wbijając się w ich tkanki i żywiąc się ich płynami ustrojowymi. Tak jak w przypadku większości chorób, oodinioza występuje tam, gdzie ryby narażone są na stres, nieodpowiednie warunki, wahania temperatur. Do zakażenia często dochodzi poprzez wprowadzenie zarażonych już ryb lub skażonych roślin. Objawy tej choroby są początkowo trudne do zauważenia. Z czasem jednak, zaczynają być niespokojne, tracą apetyt oraz ocierają się o ozdoby i podłoże. Kolejnym objawem jest charakterystyczny szaro-zielony, przypominający pyłek, nalot na ciele ryby. Choroba atakuje również skrzela, co utrudnia oddychanie przez co, w zaawansowanych stadiach ryby przebywają przy powierzchni wody, próbując łapać powietrze.

Leczenie oodiniozy wymaga szybkości. Specjalistyczne leki dla ryb i podniesienie temperatury powinny być pierwszymi krokami. Ważnym jest, aby ograniczyć dopływ światła do akwarium, gdyż pierwotniaki Oodinium potrzebują go do rozwoju. Wczesna reakcja daje duże szanse na wyleczenie ryby.

Na zdjęciu widoczny jest ustniczek królewski (Pomacanthus imperator) – popularna ryba morska. Ciało ryby pokryte jest drobnym pyłem, co wskazuje na oodiniozę (velvet disease) – pasożytniczą chorobę wywoływaną przez Amyloodinium ocellatum.

Choroby ryb - podsumowanie

Jak widać, choroby mogą pojawić się nawet w najlepiej prowadzonych zbiornikach. Dlatego tak ważnym jest, aby każdy akwarysta znał i potrafił rozpoznawać nawet najwcześniejsze objawy najpopularniejszych chorób. Szybka reakcja w przypadku każdej z nich znacznie zwiększa szanse na przeżycie ryby, a także ogranicza ryzyko rozprzestrzeniania się choroby. Jednak, najważniejsza w akwarystyce jest profilaktyka. Poprawa jakości wody, utrzymywanie stabilnych jej parametrów, częste podmiany i unikanie przerybienia - wszystko to pozytywnie wpływa na układ odpornościowy naszych podwodnych podopiecznych i pozwala na unikanie chorób, a nie ich leczenie.